Zaczerpnąć oddech i wrócić - "O czym szumią wierzby" Kenneth Grahame

Bywa, że zaczyna nam doskwierać dobrze znany, oswojony zadomowieniem świat. Niepodziewanie zaciszne pokoje stają się duszne, niespieszny rytm dnia nuży jednostajnością i ogarnia nas nieprzemożne pragnienie ucieczki do Nieznanego, kuszącego swą tajemniczością. Zew przygody? Czy zwykła ciekawość świata, którego Piękna nie zasmakujemy, jeżeli nie zbierzemy się na odwagę.

Potrzeby, dojrzewające w nas jakiś czas często eksplodują wraz z przełomem. Tak było w przypadku bohaterów opowieści „O czym szumią wierzby” Kennetha Grahamme’a, u których potrzeba zmiany stawała się palącą wraz z przełomem pór roku. W żyłach Krecika krew wzburzyła się pewnego wiosennego ranka, podczas porządków, natomiast u Szczura Wodnego została podsycona przez jego wędrownego pobratymca w znojnej porze żniw. A swoją drogą, czy to nie znajomy wybieg – pragnienie ucieczki od koniecznych obowiązków? ;)

✩

Po ponadczasową, na stałe wpisaną w trzon klasycznej literatury dziecięcej książkę w porównaniu do większości amatorów słowa pisanego sięgnęłam bardzo późno , ponieważ dopiero w tym roku, spełniając tym samym zadawnione pragnienie. Dotychczas budowałam wyobrażenie o niej na podstawie strzępów zasłyszanych lub zaczytanych opinii i serialu animowanym, którego kadry zatarły się już w mojej pamięci, więc trudno byłoby zawieść moje nieistniejące oczekiwania. „O czym szumią wierzby” okazało się być urokliwą i przyjemną lekturą, z gatunku tych „przytulnych”, wypełniających swym emanującym ciepłem senne zimowe wieczory. Śmiało jednak mogę rzec, iż równie dobrze książka wpasowałaby się w każdą porę roku – jako afirmacja sielskiego życia, odmierzanego odwiecznym zegarem nieomylnej Natury.

Najcenniejszy wydaje się jednak jej walor zaklinania dzieciństwa, ponieważ dzięki zwinności narratora przenosimy się w świat urzekający zmiennymi kolorami, tętniący życiem i oparty na sieci relacji regulowanych prawem, surowo przestrzeganego przez jego mieszkańców. Mówi się wiele o idylliczności mistrzowskiej alegorii wiejskiej egzystencji, lecz błędem byłoby dostrzegać w książce wyłącznie tę jeden, choć przecudny aspekt. Tym bowiem, co natychmiast narzuci się starszemu odbiorcy będzie nie tylko bezwzględność ustalonych prawd (pomijanie milczeniem nagle zaginionych przyjaciół), ale również cięty język bohaterów. Mi samej szczególnie imponuje apodyktyczność enigmatycznego Borsuka, lecz elokwencja Szczura Wodnego również zachwyca bezlitosną szczerością i zdumiewa ostrym żądełkiem satyry. Na uwagę zasługuje również samochwalczy ton Ropucha, układającego peany ku swej własnej czci, kontrastujący z pokorą domatora o czarnym aksamitnym futerku – Krecika, który jedna okazuje się być przebiegłym strategiem.

✩

Ogniwem spajającym opowieść Kennetha Grahame’a są zarówno znakomite dialogi bohaterów, ujęte w ramy malowniczych krajobrazów, zgrabność stylu, jak i powroty. Za każdym razem bohaterowie szczęśliwie odnajdują swe schronienia, które chwilowo opuścili, by przyjemność z powitania starych kątów tęsknota spotęgowała do monumentalnych rozmiarów.

✩

Zatrzymujac się na moment przy bohaterach, miło zauważyć, że częstokroć stosowane przypisywanie ról określonym gatunkom nie razi tu oczywistością. Szczur Wodny imponuje znawstwem życia, choć przy kosmopolitycznym Szczurze zdaje się być niedoświadczonym prowincjuszem. A jednak cierpliwość, z jaką tłumaczy świat Krecikowi i potoczystość stylu chwilami ocierają się o dandysowską kokieterię, choć nie tak napastliwą, jak w przypadku Ropucha. Z kolei sam Krecik budzi nieodparty sentyment i początkowo nawet odmianę litości wobec niewprawnej w wędrówkach, nieco naiwnej istotki. Wraz z rozwojem akcji zwierzątko nie tylko nabiera odwagi i zadziwia roztropnością, ale w gruncie rzeczy stoi za wspólnym zwycięstwem, dzięki przemyślnemu fortelowi. Mianem Ulissesa mianuje się z kolei ropuch, samozwańcze wcielenie powabu, sprytu i męstwa. Drażni jednak jego zadufanie w sobie i pokraczność do tego stopnia, że chwilami miałam go dość.

✩

Tym, co jeszcze zaciemnia prześwietlony słońcem krajobraz jest Puszcza, opisana jako przestrzeń złowieszczego sekretu, w której mroku czai się niebezpieczeństwo, lecz czyhające tylko na nieostrożnych, nie znających prawideł nią rządzących. Przed okrutnymi nieznajomymi, których oczy żarzą się w nieprzenikniony ciemnościach może ocalić protekcja najważniejszego mieszkańca leśnych ostępów – mianowicie Borsuka, którego portret wyłaniał się stopniowo z słów Szczura Wodnego i urósł w oczach Krecika do rangi symbolu. Przyznam, że mnie samą również trawiła ciekawość poznania zwierzęcego autorytetu, zagadkowego, ceniącego sobie spokój sybaryty. Jego szorstkość znamionuje tajona tkliwość wobec słabszych, a zamiłowanie do wygodnictwa wróży gościnność i troskliwość, choć słowa mierzy koniecznością.  

✩

Dla mnie samej najpiękniejszą częścią książki był rozdział zatytułowany „Głos piszczałki o świcie”, za sprawą płynnego, niezwykle sugestywnego stylu przeradzający się w niemal poetycką rapsodię. Malowany subtelnymi słowami pejzaż wysrebrzony księżycową poświatą z wolna ustępuje cudowi narodzin nowego dnia, objawiając przyjaciołom nieznaną dotychczas rzeczywistość. Poszukiwania zagubionego Grubaska – synka Wydry – rozpinają się na oszałamiającej pięknem melodii, wygrywanej przez Pana, wprowadzając nas do onirycznego świata i budząc nieprzemożną tęsknotę za muzyką, której nigdy nie będzie nam nade usłyszeć. Ten ustęp opowieści, zręcznie w nią wkomponowany, stanowi dla mnie swoisty klejnot, mieniący się nostalgią, ofiarnością i tkwiącym u podstaw jestestwa dążeniu do ukrytego Piękna i z pewnością powrócę do niego, kiedy ogarnie mnie tęsknota za czymś uroczym, lecz niesprecyzowanym, bezcielesnym.

✩

Chociaż podczas czytania spowijał mnie zapach wosku, którego nazwa w moim własnym swobodnym tłumaczeniu brzmi „Wianuszek z czerwonych jabłuszek”, opowieść jest sama w sobie świetnym koktajlem aromatów. Zmysł pragmatyzmu stoi u zwierzątek na równi z ich urokiem, możemy więc je podziwiać wielokrotnie podczas scen udanych, okraszonych rozmowami posiłków – niekiedy pikników, rozbudzających tęsknotę do beztroskiego lata, innym razem sutych śniadań lub obiadów, przy czym autor nie pozwala, by czytelnik zanadto cierpiał męki niepewności i wyszczególnia z maestrią smakosza wszystkie składniki.

Autor:Kenneth Grahame

Tytuł:O czym szumią wierzby

Tytuł oryginału:The wind in the willows

Strony:335

Rok wydania:2016

Miesce wydania:Wydawnicwto Olesiejuk

Ocena:4/7

✩

A czym Was ujęła książka? Czy chętnie wybieracie się w takie literackie podróże ogarnięci błogim ciepłem kominków i kaloryferów? I czy także potrzebujecie opuścić swe ogrzewane rutyną pielesze, by wrócić do nich z tym większą rozkoszą?

Całusy miętusy

Karpacka Biel